2013 Nobel Ekonomi Ödülü üç iktisatçıya paylaştırıldı; Eugene F. Fama, Lars Peter Hansen ve Robert J. Shiller
Üçü de varlık fiyatlarının açıklanmasında farklı açılardan bakan iktisatçılar. Ancak sonuç şu; farklı bakış açıları varlık fiyatlarınıdaki gelişmeleri daha fazla anlamamıza kapı açıyor…Çok anlamlı bir paylaştırma olmuş; zıt görüşler bilimi bilim yapan pencereler açar ve ödüle layıktır…
2009’da yazdığım “Nobel Ekonomi Ödülü Kime Gidiyor?” başlıklı yazımda Nobelist adaylarını anlatırken, Eugene Fama ve Robert J. Shiller hakkında şu satırları yazmışım:
“…Parametrelerle Nobelist tahmini yapmanın ötesinde ‘Sizce kim kazanır?’ sorusu sorulduğunda alınan yanıtlar kimi yerde kesişiyor. Örneğin ‘Etkin Piyasa Hipotezi’ni geliştiren Chicago Üniversitesi’nden Prof. Eugene Fama, bu soruya verilen yanıtların başında adı söylenen bir ekonomist. Özellikle kriz koşullarındaki tartışmalarda güncel hale geldi. ‘Etkin Piyasa Hipotezi’, finansal piyasaların yeterli haber ve bilgiye sahip olduğunu, herhangi bir anda işlem gören hisse senedi ya da tahvil fiyatının bilinen tüm haber ve bilgiyi içerdiğini savunur. Herkesin bildiği haber ya da bilgi ile diğerlerine görece yüksek bir kazanç ya da düşük bir kayıp sağlanamaz.
Bu hipoteze yönelik eleştiriler de davranışsal ekonomi alanından geliyor. Bu alanda da Nobelist olabileceği yönünde adı söylenen ekonomistlerden biri Prof. Robert J. Shiller. Malum davranışsal ekonomide, bireylerin rasyonel karar verdiklerine ilişkin bir yaklaşımı temel alan klasik ekonomistlerden farklı olarak, bireylerin her zaman rasyonel davranış ya da karar alma süreçlerine sahip olmadıkları savunulur. Bireylerin bir haber ya da bilgiyi algılama, anlama ve düşünce oluşturma sürecinde, bazen temkinli, bazı durumlarda coşkulu, aşırı tepkili ya da aşırı güvenli davranabildikleri savunulur. Prof. Robert Shiller, ekonomide ‘asimetrik enformasyon’ kuramını geliştiren ve 2001 Nobel ekonomi ödülünü Stiglitz ve Spence ile paylaşan George A. Akerlof’la birlikte bir kitap yayımladı. Bu kitabın adı, Keynes’in vurguda bulunduğu ve bugünkü davranışsal ekonominin çekirdeğinde yer alan olgunun adını, ‘Animal Spirits’ adını taşıyor. Ekonomik olarak kararsız ve tutarsız unsur anlamına geliyor. Akerlof ve Shiller, ‘bugünkü krizi neden göremedik?’ sorusunun yanıtının burada saklı olduğunu, ‘rasyonel bekleyişler’ ve ‘etkin piyasalar’ bakışının ekonomideki krizlerin ardındaki en önemli unsuru dikkate almaktan uzak kaldığını savunuyor. Bugünkü yaygın makroekonomik bakışın; değişen düşünce kalıplarını, krize götüren iş yapma anlayışını, yolsuzluğun rolünü ve finansal alandaki kötü ürün patlamasını hep dışladığı vurgulanıyor. Yazarlara göre, kriz sürecinde ekonominin nasıl ‘davrandığının’ dikkate alınması gerekiyor.
Her kim alırsa alsın, ödül öncesi ‘kime ve hangi yaklaşıma’ verileceğine ilişkin jimnastik bile tartışmalara zemin oluşturuyor, ufuk açıyor…”
Meraklısı için Nobel Ekonomi Ödülü sayfası burada: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/economic-sciences/laureates/2013/press.html